Max Liebermann 1847-1935

"Nach meiner Überzeugung hat Kunst weder mit Politik noch mit Abstammung etwas zu tun." 

 (1933, bij zijn gedwongen uittreden uit de Pruisische academie)

 

Ik had wel eens van hem gehoord, nooit bewust werk van hem gezien en er verder geen aandacht aan besteed. Max Liebermann, een naam die mij eerder denken deed aan een vooroorlogse artiest in een van de vele variété theaters aan het Rembrandtplein en de Amstelstraat, dan aan een van de belangrijkste impressionisten van Duitsland, totdat ik een week of wat geleden met zijn werk in aanraking kwam in het Albertinum, die prachtige Galerie Neue Meister in Dresden.

Max was de zoon van een Joodse zakenman uit Berlijn, een stad waar hij het grootste deel van zijn leven gewoond heeft. Hij was rijk genoeg om heel zijn leven aan de kunst  te wijden. Begonnen als Realist gaat hij over naar het Impressionisme.

Hier dus zo'n heerlijk schilderij: "Am strand von Noordwijk" uit 1908, met al die bekende impressionistische kenmerken; zoals buiten schilderen i.p.v. in het atelier, met een snelle, lichte toets gewone alledaagse dingen weergeven, veel figuren en abrupte afsnijding aan de randen, om maar een paar te noemen.

Veertig jaar lang schildert hij in de zomer in Nederland en laat hij zich inspireren door de weidse landschappen, de zee en het strand en de stad Amsterdam. Dat levert mooie schilderijen op zoals "De Joodse Steeg"  (Amsterdam) uit 1905.

Een binnenkijkje in het voormalig Amsterdams Burgerweeshuis, nu Historisch Museum, de wezen in zwart en rood, de kleuren van de stad.

Zijn geoefende oog, zijn snel en zeker penseel in dit prachtige
"Paradise in Wannsee" uit 1919. De familie Liebermann betrekt in 1910 een voor hen gebouwde villa aan de Wannsee in Berlijn.

Liebermann was meer dan 60 jaar actief en maakte zo'n 1200 olieverven. Hij was voorzitter van de Pruissische Academie en moest in 1933 aftreden wegens zijn Joodse afkomst. Hij overlijdt vlak voor het Nazi geweld losbarst.

Het lot was Max Liebermann's vrouw, Martha Marckwald minder gunstig gezind.  Haar onderstaand, beroemde portret werd geschilderd door Andes Zorn, net als Max, een beroemde representant van het Noord Europees Impressionisme (Zweden)

Zij overleefde haar man en werd in 1940 gedwongen de Villa am Wannsee te verkopen. Op 5 maart 1943, op 85 jarige leeftijd en aan bed gekluisterd door een beroerte, werd haar bevolen zich klaar te maken voor deportatie naar concentratiekamp Theresienstadt. Zij pleegde zelfmoord een paar uur voordat de Politie arriveerde om haar weg te voeren.

Sinds 2006 opende de Max Liebermann Society een permanent museum in het vroegere familie huis am Wannsee.

Het Coselpalais in Dresden

Dresden voor beginners is even wennen want; niets is wat het lijkt. Alles is nieuw opgebouwd na de 2de wereld oorlog en daarna nog eens 40 jaar DDR bewind. Eerst val je van de ene verbazing in de andere (ben ik in Disneyland?) daarna went het snel en weet je....dit is Dresden zoals het ooit moet zijn geweest....we kunnen het niet meer vergelijken, wat is geweest is geweest. Althans dat dacht ik maar niets is minder waar. Het Coselpalais bijvoorbeeld is geweest,

maar na langdurige restauratie en wederopbouw ook weer terug.

Gelukkig maar want het is nu een van de leukste, lekkerste en mooiste restaurants van de hele stad, waar je overdag ook heerlijk taart kan eten.

Het Palais ligt midden in het centrum en werd gebouwd rond 1744 voor Graaf Friedrich August von Cosel, zoon van de beroemde August de Sterke van Saksen en zijn minnares, de mooie Anna von Cosel. Een eerste klas avonturierster die later wegens haar politieke intriges van het Saksische hof verbannen werd.

Het Coselpalais serveert heerlijke gerechten, voor een redelijke prijs. Natuurlijk niet vergeten een stukje te proeven van de beroemde Dresdner Stolle, de trots van de hele bevolking!

Sprezzatura

 

Daar gaat het om, die bestudeerde nonchalance....dat wat wij misschien verwarren met "kapsones"  maar wat een levenshouding was in vroeger tijden, een kunst die kon worden aangeleerd (of mee gekregen bij geboorte) en beoefend. Een houding, een houvast? Wat doet het er toe als je bedenkt hoe veel moois het in de kunstgeschiedenis heeft opgeleverd. Dit portret bijvoorbeeld, dat zegt meer over sprezzatura dan kan worden beschreven.

 

Jan Six, geschilderd door Rembrandt. De manier waarop hij naar ons kijkt, naar beneden, op ons neer? De nonchalante manier, of de bestudeerde nonchalante manier waarop hij zijn handschoen aantrekt, wetende dat hij bekeken wordt. Een belangrijk man, daarvan is hij zich bewust. Gaat hij weg, of komt hij net thuis? Alles lijkt onbelangrijk behalve het gebaar, de sprezzatura daar gaat het om en laat het uitbeelden maar aan Rembrandt over dan komt het helemaal goed!